Φύεται σε όλη την Ευρώπη, ενώ στη χώρα μας το συναντούμε και με τις ονομασίες Βιόλα, Βιολέτα, Μανουσάκι, Γιούλι, Ίον το Εύοσμο. Στην Αθήνα καλλιεργούσαν το φυτό από το 400 π.Χ. Ο Όμηρος αναφέρει ότι οι Αθηναίοι τα χρησιμοποιούσαν για να μετριάσουν το θυμό, ενώ ο Πλίνιος συνιστούσε γιρλάντα από μενεξέδες για την πρόληψη των πονοκεφάλων και της ζάλης. Οι Ρωμαίοι έβαζαν στο κρασί τους μενεξέδες για το άρωμα τους και ο Οράτιος τους επέκρινε γιατί καλλιεργούσαν περισσότερο μενεξέδες παρά ελιές.
Στη Γαλλία το χρησιμοποιούν για την ανακούφιση από τους πονοκεφάλους μετά από ξενύχτι και οινοποσία καθώς και σε κομπρέσες για το κεφάλι σε πονοκεφάλους και ημικρανίες.
Όλο το φυτό και ιδιαίτερα το ρίζωμα περιέχει σαπωνίνες, σαλικυλικό μινθύλιο, αλκαλοειδή, φλαβονοειδή και αιθέριο έλαιο. Επίσης το υπόγειο μέρος του φυτού περιέχει ένα αλκαλοειδές, την οδορατίνη. Τα σπέρματα του φυτού περιέχουν μία ουσία που ονομάζεται ιονίνη.Το κύριο αρωματικό στοιχείο του φυτού η ιονίνη παρασκευάστηκε για πρώτη φορά συνθετικά το 1893 και έκτοτε μειώθηκε σημαντικά η καλλιέργεια του φυτού.
Τα άνθη του είναι πολύ αρωματικά και τα χρησιμοποιούν στην αρωματοποιία, στην ποτοποιία, στη φαρμακευτική και την παρασκευή καλλυντικών. Η ρίζα του είναι επίσης χρήσιμη στην φαρμακευτική καθώς και τα σπέρματά του λόγω της ιονίνης.
Ο Μενεξές έχει χρησιμοποιηθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια για τη θεραπεία του βήχα και ιδιαίτερα για τη θεραπεία της βρογχίτιδας. Μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί στη καταρροή του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, ενώ η ήπια ηρεμιστική του δράση το καθιστά κατάλληλο σε περιπτώσεις αϋπνίας και έντονου άγχους. Το έγχυμα του φυτού χρησιμοποιείται επίσης σε λοιμώξεις του στόματος και του λαιμού, ενώ θεωρείται πως δρα θετικά και σε ουρικές λοιμώξεις.
Επίσης ο μενεξές μπορεί να βοηθήσει στο πρόβλημα του αλκοολισμού δημιουργώντας απέχθεια προς το ποτό. Αποφεύγετε τις πολύ υψηλές δόσεις του βοτάνου γιατί οι σαπωνίνες που περιέχει μπορεί να οδηγήσουν σε ναυτία και εμετό.
Οι πληροφορίες που δίνονται είναι καθαρά ενδεικτικές και δεν συνίσταται να λαμβάνετε βότανα αλόγιστα χωρίς τη συμβουλή ειδικού.
E-Mail: www.enallaktika.gr@gmail.com